Yazar Saban Abak, Nasreddin Hoca’ya iliskin kitap yazma düsüncesinin 1996 yilinin Dünya Nasreddin Hoca Kahkaha Yili olarak ilan edilmesine içerlemesiyle ortaya çiktigini ifade etti. “Bana göre kahkaha yili degil, tebessüm yili olmaliydi.” diyen Abak, zihinlerdeki Nasreddin Hoca algisinin Islamsizlastirilmis, içi bosaltilmis ve son derece laiklestirilmis bir hocaya dönüstürüldügünün altini çizdi.
Abak, Nasreddin Hoca hakkinda sunlari kaydetti: “Nasreddin Hoca bir molla, bir Islam aydini, kadi ve hukuk bilginiydi. Son dönemlerinde de müderrislik yapmisti. Hoca, 1205 dogumludur. Anadolu’nun Mogol ve Haçli saldirilarina ugradigi bir dönemde yasamistir. Onu degerlendirirken ve latifelerini anlatirken yasadigi çagi göz ardi etmememiz gerekir.”
“Tarifi Bende: Bir Islam Aydini Olarak Nasreddin Hoca” adli kitabini yazmak konusunda Sezai Karakoç’tan ilham aldigini belirten Abak, Karakoç’un Yunus Emre ve Mevlana adli kitaplarinin kendisinin Nasreddin Hoca’yi degerlendirmesinde bir yol haritasi niteligi tasidigini ifade etti. Abak, bu çalismalarda Yunus Emre ve Mevlana’nin düsünceleri açiga çikarilirken yasadiklari dönemin son derece iyi tahlil edildiginin altini çizdi, kendisinin de ayni yöntemi Nasreddin Hoca çalismasinda ortaya koydugunu vurguladi.
Nasreddin Hoca’nin Anadolu’daki Hiristiyan halkla ve Haçli Savaslarinin önderi papazlarla sik sik karsi karsiya geldigini kaydeden Abak, Hoca’nin fikralarindaki esek figürünün de bu baglamda anlasilmasi gerektigini belirtti. “Esek, Hiristiyanlikta kutsal bir hayvandir. Incil’de Isa’nin Kudüs’e esek sirtinda muzafferane bir sekilde girdigi kaydedilir.” diyen Abak, Haçli Seferlerinin öncüsü papazlarin da esek sirtinda kasaba kasaba dolasarak kendilerine taraftar topladiklarini ifade etti. Abak, sözlerine söyle devam etti: “Anadolu’dan sürüler halinde esekli Haçlilar geçerken Nasreddin Hoca, esege ters binerek ‘asil hak dinin temsilcisi benim, düsüm pesime’ demistir. Burada esegin yönü ile Hoca’nin yönü birbirinin aksidir. Esek evvela Hiristiyanligi ve saldirganligi simgelemektedir. Nasreddin Hoca, esekte temsil edilen tüm olumsuzluklarla mücadele etmistir. Çünkü esek ayni zamanda anlayissizlik, tembellik, ahmakliktir ve Hoca’nin hiçbir esekli latifesi bos degildir.”
Saban Abak, Nasreddin Hoca’nin doguran kazan latifesinin de önemli bir mesaj verdigini dile getirerek sunlari kaydetti: “Hoca’dan kazan isteyen komsusu muhtemelen gayri müslimdi ve Hoca, kazan dogurdu derken faizcilige dikkat çekmek istemisti. Ayni komsusuna kazan öldü derken de faizi ve haksiz kazanci yeriyordu. Çünkü komsusu bunu kabullenmek istemeyince Hoca ona ‘dogurduguna inaniyorsun da öldügüne neden inanmiyorsun’ diyordu.” Abak, bu hikayenin Hiristiyanlik inancina da bir tepki niteligi tasiyabilecegine dikkat çekerek söyle konustu: “Kazan hikayesi ayni zamanda Hiristiyanligin Allah inancina da bir elestiridir. Yani Hoca, gayri müslim komsusuna Allah’in evlat edindigine ve dogurduguna inaniyorsan ölecegine de inanmalisin, demek istemistir.”
Abak, Nasreddin Hoca’nin tarihte yasamis gerçek bir karakter oldugunun altini çizdi ve hem yasadigi devirde hem sonrasinda Müslüman Türk halkinin moralini yükselten, zor durumlar karsisinda bilgisi, zekasi ve latifeleriyle insanlara güç veren bir deger oldugunu ifade etti.
Yazar Saban Abak’a konferansi nedeniyle tesekkür eden KMÜ Rektör Yardimcisi Prof. Dr. Kemal Esengün, “Nasreddin Hoca hakkinda bilmedigimiz seyler ögrendik, bize yeni bir bakis kazandirdiniz.” diyerek kendisine plaket takdim etti. Abak, programin ardindan kitaplarini imzaladi.