Almanya’da bulunan M.Ö. 5000 yıllarına ait bir iskelette ve Mısır’da bulunan M.Ö. 3500 yıllarına ait bir mumyada verem basilinin izlerine rastlanmıştır. Ancak 1882’de basil keşfedilebilmiş, 1921’de aşısı ve 1944 yılında tedavide kullanılacak ilk ilaç bulunabilmiştir. Bu zamana kadar ilaçsız dönemde bazı toplulukların %40’ı bu hastalıktan kaybedilmiştir. Tarihimizde birçok filme ve romana konu olmuştur. Birçok sanatçı, padişah bu hastalıktan ölmüştür. (Kafka,Moliere,Goethe,Chopin,Sultan Abdülmecid, I.Mahmut,III.Osman..)
Tüm dilerde erime, tükenme anlamına gelen verem; ince hastalık, kuru hastalık gibi isimler almış olup tıbbi karşılığı ‘’tüberküloz’’dur.
Verem dünyada tek bir etkene bağlı, tedavisi olmasına rağmen en çok ölüme sebep olan hastalıktır. 1970’lerde ilaçlarla kontrol altına alındı derken ilaçların yanlış kullanımı, göçler, AIDS, gelir dağılımındaki bozukluklar nedeniyle tekrar artış göstermiştir.
Verem hastalığı ‘’mycobacterium tuberculosis’’ isimli basilin insanlarda yaptığı tüm organları tutabilen, bulaşıcı, tedavi edilmediğinde ölümle sonuçlanabilen bir hastalıktır. Aynı zamanda düzenli tedavi edildiğinde hastaların %95-99 şifa ile iyileşmektedir. 2018 yılında dünyada 10 milyon yeni tüberküloz hastası tanı almış, ancak geç ve yetersiz tedavi sonucu 1.5 milyon insan hastalıktan hayatını kaybetmiştir. Türkiye’de 2018 yılında dispanserlere kayıtlı hasta sayısı 11.786’dır.
Verem yalnızca hava (solunum ) yoluyla bulaşan bir hastalıktır. Bulaşıcı hastanın öksürmesi konuşması ile havada asılı kalan verem mikrobunu karşısındaki kişi yine solunum yoluyla alır. Ancak karşıdaki kişinin bağışıklığı zayıfsa hasta olur. Bulaşıcı hastayla temas eden böbrek yetmezliği, diyabet, kanser gibi hastalığı olanlar, çocuklar, çok zayıf olanlar risk grubundadır. Tedavi başlandıktan 15-20 gün sonra bulaşıcılık ortadan kalkar, hastanın kullandığı kaşık,çatal battaniye gibi eşyalardan hastalık bulaşmaz.
Verem hastalığının belirtileri; uzun süren tedavilere cevap vermeyen öksürük, balgam, kan tükürme, göğüs ağrısı, nefes darlığı, ateş, gece terlemesi, kilo kaybıdır. Tuttuğu organa bağlı ele gelen şişlik, idrar problemleri, ağrı gibi şikayetleri de olabilir.
Verem hastalığının tanısı örneklerde verem mikrobunun gösterilmesi ile konur. 3 sabah balgam örneği incelemesi en sık yapılan incelemedir. Beraberinde akciğer filmi, ppd testi yapılır. Bazı hastalarda biyopsi örneği gerekebilir.
Tedavisi 6-9 ay her gün alınan ilaçlarla Verem Savaşı Dispanserlerinde ücretsiz olarak yapılmaktadır. Dispanserlerde ayrıca aile taraması yapılarak gerekirse koruma tedavisi verilmektedir.
Verem hastalığından toplumsal korunmada en etkili yöntem hastanın erken tanısı ve düzenli tedavisidir. Bebekler verem aşısı ile korunmalıdır. Tüm solunum yoluyla geçen hastalıklarda olduğu gibi öksürürken ağzın mendil yada kol ile kapatılması, ellerin sıklıkla sabunlu suyla yıkanması , dengesiz diyetler yapılmaması, yeterli ve dengeli beslenme, sigara ve alkolden uzak kalma, evlerin işyerlerinin havalandırılması ve güneşlendirilmesi önemlidir. Uzm.Dr. Nesrin Bilgiçli