Yönler Ve Renkleri

Lise de tarih okurken, Fatih Sultan Mehmet ile Ak koyunlu Sultan Uzun Hasan’ ın, Otlukbeli’nde yaptıkları savaş biraz kafamı karıştırmıştı. Uzun Hasan’ın ülkesinin, Ak Koyunlu olmasına nedenler aramıştım. Sonunda bunların koyunları aktan, bu yüzden devletlerinin ismi böyle konulmuştu sanmıştım. Tarihte bunun yanı sıra birde Kara Koyunlular devleti vardı. Hah işte koyun rengi bu devletlere ad olmuş dedim. 
Kazın ayağının hiç de böyle olmadığını yıllar sonra öğrenebildim. Eski Türk Dil Kurumunun yayımladığı, Yusuf Has Hacip’ in Kutadgu Bilig (Kutsal Bilgi) kitabını okuyunca, yayıma hazırlayan Agop Dilaçar Bey, önsözdeki anlatımıyla bana ışık tutmuştu.
Eski Türklerde yönler, Çin geleneğine göre adlandırılmış. Kuzey = Kara, Güney = Kızıl, Doğu = Gök ( Mavi) , Batı= Ak. Kara Han “ büyük, baş han” demek. Türk kağanlarından kuzeyde oturanı, “büyük han” sayılırdı. Türk töresine göre “ kara, sanı” büyüklük, yükseklik, başatlık anlamına geliyor. Büyüklük sanı olan Kara adı çok kez öz adlarda da takılıyor. Kara Temür, Kara Buga, Kara Sonay, Kara Togma, daha sonraları Kara Yusuf, Kara Osman, Kara Vasıf, Kara Bekir gibi.
Devletler bulundukları bölgenin konumuna göre adlandırılmıştır. Batıda yurt tutam Koyunlulara bu yüzden Ak Koyunlar, Kuzey de yurt tutam Koyunlarada Kara Koyunlar denmiş. İşler hiç de benim düşündüğüm gibi değilmiş. 
Burada değinmemiz gereken bir konuda Ongunluktur.(totem)
Ongunun sözlük ankamı şöyle: Çok verimli, mutlu, kutlu, uğurlu,totem, arma, yararlı duruma gelmiş.
Totemcilik, bir insan ya da bir insan topluluğuyla dinsel-büyüsel ilişkisi olduğuna ve o insanı ya da topluluğu koruduğuna, yazgı birliği kurduğuna inanılan hayvan, bitki, cansız, nesne, doğasal olaylar. (Dişi kurt Asena, Roma’nın kurdu, Mısırlıların öküzü Apis, Ak ve Kara Koyunluların koyunu gibi.)
Yer adlarının belirlenmesinde de renge uyulmuştur. Ak Terek, Kara Ordu, Karadeniz, Akdeniz gibi. Karamanın adının da Büyük Adam anlamına gelebileceğini de düşünmüyor değilim.

YORUM EKLE

banner284