Valilik Basin ve Halka Iliskiler Müdürlügü’nden yapilan açiklamada, “Bilindigi üzere, 2013 yili Haziran ayi içinde Mugla ili Milas ilçesi Güllük Beldesinde ve 2013 yili Temmuz ayi içinde, Aydin ili Kusadasi ilçesinde, Belediyelerin atik su aritma tesislerinin ana ter Merkezleri giris ünitelerinin kuyu dibi izgara bölümünde biriken kati atiklarin, çalisanlarca temizlenmesi sirasinda, burada biriken zehirli ve bogucu gazlar nedeniyle, çalisanlardan toplam 10 kisi hayatini kaybetmistir. Her iki olayda, temizlik isi için aritma tesisi ana terfi merkezi giris ünitesinin kuyu dibine inen çalisanin gazdan etkilenmesi ve kurtarma amaciyla kuyuya inen diger kisilerin de, gazdan etkilenmeleri sonucunda hayatlarini kaybettikleri anlasilmaktadir. Atik su kanallari, foseptikler, yeralti kablo kanallari, derin silolar gibi kapali ortamlarda; hidrojen sülfür (H2S), metan (CH4) ve karbondioksit (CO2) gibi tehlikeli ve zararli gazlar bulunabilmektedir.
Bu gazlardan;
Hidrojen sülfür (H2S), yanici ve zehirleyici bir gaz olup, % 4,5 – 45,5 oraninda hidrojen sülfür içeren hava patlayici özellik göstermektedir. Hidrojen sülfür çürük yumurta kokusunda olup konsantrasyonu arttikça koku alma hücreleri bu kokuya karsi duyarsizlasmaktadir. Yani zehirlenme esnasinda koku alma duyusu süratle kaybolmaktadir.
Sadece koklayarak kisinin kendini güvende oldugunu hissetmesi ölümüne dahi sebep olacak sonuçlar dogurabilmektedir. Havadan agir bir gaz oldugundan çukurlarin, tanklarin, kuyularin dibinde birikmektedir.
Metan (CH4 ), renksiz, kokusuz, havadan ha?f, yanici ve bogucu bir gazdir. Havadan haf oldugundan kapali ortamlarda tavana yakin bölgelere toplarin. Çukur, kuyu gibi üzeri açik yerlerde de metan yogunlasmasi olabilmektedir.
Karbondioksit (CO2), karbon ihtiva eden organik maddelerin yanmasi ile olusan, havadan agir ve bogucu bir gazdir.
Aritma tesisleri, terfi merkezleri giris üniteleri ve atik su kanallarinda; atiklarin cinsi, miktari ve etkilesimlerinin kontrol edilmesinin zorlugu nedeniyle, her türlü tehlikeli ve zararli gazlarin bulundugu varsayilarak hareket edilmelidir. Bu sebeple, bu tür isyerlerinde yapilan çalismalarda, is kazalarinin meydana gelmemesi için, asagida açiklanan is sagligi ve güvenligi mevzuatinin öngördügü tedbirlerin alinarak çalismalarin yapilmasi uygun olacaktir.
1. Terfi merkezi giris ünitesi kuyu dibinde bulunan ve kanalizasyon sisteminden gelen atik su içindeki kaba pisligi tutan izgaranin temizlenme islemi, çalisanin kuyu dibine inmeden yapabilecegi sekilde olmalidir. Izgaraya asansör sistemi yapilarak, üzerinde kaba pislik biriken izgaranin yukari çekilmesi ve kuyu üstünde temizligi yapildiktan sonra tekrar otomatik olarak kuyu dibine indirilmesi ve böylelikle, çalisanlarin tehlikeli bölgeye girmeden çalisma yapmalari saglanmalidir.
2. Terfi merkezi giris ünitesinin bulundugu kuyuya, uygun havalandirma sistemi kurulmalidir. Girilmesi gerekli yerde tehlikeli ve zararli gazlarin varligi mutlaka arastirilmalidir. Çalisilacak yerin plan ve projesi üzerinden havalandirma menfezleri ve yerleri, tehlikenin nereden kaynaklanabilecegi gibi hususlar gözden geçirilmeli gerekli önlemler alinmalidir. Havalandirma kanallari açilarak, cebri havalandirma (fan, vantüp, vb.) araçlariyla havalandirma saglanmalidir. Tehlikeli ve zararli gazlar hiçbir zaman tek basina bulunmazlar. Bu nedenle havalandirma sistemi, olasi her türlü gazin varligi düsünülerek yapilmalidir.
3. Isyerinde mutlaka gaz ölçüm cihazlari bulundurulmalidir. Terfi merkezi giris ünitesi kuyusuna girmeden önce gazlarin özelliklerini dikkate alarak (hangi noktadan ne sekilde ölçüm alinacagini bilerek) mutlaka detay gaz ölçümleri yapilmali ve her hâlükârda mutlaka oksijen orani ölçülmelidir. Sayet tehlikeli ve zararli gazlarin konsantrasyonu sinir degerlerden yüksek çikarsa, konsantrasyon emniyetli sinirlar içine çekilinceye kadar bu bölgeye girilmemelidir. Gaz ölçüm cihazlarinin bakim ve kalibrasyonlari uygun araliklarla yapilmalidir.
4. Terfi merkezi giris ünitesinde bulunmasi muhtemel metan, hidrojen sülfür, karbondioksit gibi gazlarin oldugu kuyuya girerken muhtemel atesleme kaynaklari kontrol altina alinmalidir. Özellikle elektrik enerjisi kesilmeli, açik alevli lambalar ve ex-proof olmayan aydinlatma lambalari (el feneri vb.) ve elektrikli cihazlar kullanilmamali, bunun yerine emniyet lambasi ve/veya ex-proof madenci lambasi kullanilmalidir.
5. Çalisanlar, terfi merkezi giris ünitesi kuyusuna girerken yanlarinda mutlaka temiz hava beslemeli solunum cihazlari ve ferdi oksijen maskeleri bulundurmalidir. Bu donanimlar, kapali veya oksijenin yetersiz oldugu yerlerde kullanilmalidir. Bunun haricindeki gaz maskelerinin tehlikeli ve zararli gazlari tutarak oksijen seviyesini artirma gibi bir fonksiyonu olmadigindan tehlikeli ve zararli gaz bulunan yerlerde uzun süreli çalismalarda ve hiçbir sekilde % 18'den az oksijen bulunan ortamlarda gaz maskeleri kullanilmamalidir.
6. Olaylardaki hareket tarzindan, isçilerin tehlikenin farkinda olmadigini veya çok az bilgiye sahip olduklarini, acil durumda nasil hareket etmeleri gerektigini bilmedikleri anlasilmaktadir. Çalisanlara, çalistiklari terfi merkezi giris ünitesinde ve isyerinin diger bölümlerinde karsilasabilecekleri tehlikelerin ve gazlarin özellikleri ve etkileri, çalisma sirasinda uymalari gerekli is güvenligi konularinda egitim verilmelidir.
7. Isyerinde risk degerlendirmesi ve isyerinin acil durum plani birlikte yapilarak, islerin planli ve programli sekilde yürütülmesi saglanmalidir. Isyerinde olasi bir kaza sonucunda kazalilara kimlerin nasil ve ne sekilde müdahale edecekleri, kazalilarla birlikte çalisan diger isçilerin ne yapmalari gerektigi gibi vs. hususlar acil durum planinda belirtilerek, isçilere bu konularla ilgili egitimler verilmeli ve tatbikatlar yapilmalidir. Kurtarma plani hazirlanarak olasi bir kaza halinde, kurtarma operasyonu kurtarma planina göre yapilmalidir. Kurtarma planinda olasi bir kaza durumunda yapilacak her sey adim adim belirtilmelidir.
8. Terfi merkezi giris ünitesinde yapilan temizlik çalismalari sirasinda en az 3 çalisan görevlendirilmelidir. Bu kisilerin biri tehlikeli bölgeye girerken diger iki kisi tedbir maksadiyla emniyetli bölgede bulunmalidir. Çalisanlardan en az birinin ilk yardim egitimi almis kisi olmasi uygun olacaktir.
9. Terfi merkezi giris ünitesindeki merdivenler, inilen kuyuda olabilecek bir kaza halinde yaralilarin kolayca çikarilabilmesine imkân verecek sekilde yapilmalidir.
10. Isyerinde emniyet kemeri ve emniyet halati bulundurularak, tehlikeli bölgelere inen kisiye emniyet kemeri ve emniyet halati baglanmali ve acil durumda yukariya çekmek için vinç, caraskal veya makara düzenegi tedarik edilmelidir." denilmektedir.